راند اول- مردن در آب مطهر
فیلم درباره افغان هاییست که برای پناهندگی در اروپا مجبور به تغییر دین اجباری و یا بیان مواردی (کیس هایی) می شوند که واقعی نیست. یک فیلم کوتاه حداکثر پانزده دقیقه ای که به زور و با زحمت فراوان تا ۹۰ دقیقه کش آمده و با اختلاف بدترین فیلم جشنواره امسال است.
ملّا ابولنین اما از فیلم بسیار راضی هستند. ببخشید معرفی نکردم. یکی از کسانی که برایشان کارت دعوت فرستادم و بعد از افلاطون و مارکس دعوت من را قبول کردند همین جناب ملّا است. کسی که به روش افلاطونی تعلیم و تربیت شده، قبل از انکه منطق و کلام بیاموزد احکام آموخته و حقایق دین برایش مشخص گردیده، از خواندن هر کتب ضاله ای منع شده و درباره دیگر اندیشه ها فقط تحلیل های بزرگان مکتب خود را خوانده؛ حقیقت برایش کاملا مشخص است و اگر کسی حقیقت را چون او نبیند باید خطای دیدش را برطرف کرد. در عین حال با مارکس هم قرابت بسیار دارد؛ به دنبال ایجاد جامعه بی طبقه توحیدی ست و عدالت را بالاترین اصل می داند اما در عین حال با مارکسیست ها به خاطر آنچه الحادشان میداند مخالفت جدی دارد. ملّا یک داعشی ست؛ بعد از آنکه به خوابم آمد و دعوت را قبول کرد تا صبح خوابم نبرد.
جناب ملّا فیلم را تو دهنی به اروپا دانستند. حق هم با ایشان است؛ فیلم نگاه انتقادی به دین ندارد. با کسانی هم که به ظن مسیحی شدن فردی مسلمان آدم می کشند مشکلی ندارد بلکه مشکل در اروپاییان است که باعث چنین اتفاق هایی می شوند. در جایی از فیلم دختری افغانی می گوید برای رفتن به اروپا مجبور شده بگوید همجنسگراست، قبول کردند و پناهندگی دادند اما او با آنها کاملا متفاوت است و همین عذاب روحی باعث شده تا به ایران برگردد! (مثلا اروپاییان هر روز او را زیر نظر داشتند که ببینند واقعا اینگونه هست؟! یا آنکه چون مسئله را آنطور بیان کرده پس از نظر اخلاقی خود را به اختیار ملزم می دیده تا با آنها رفت وآمد داشته باشد؟! این دومی برای عذاب روحی منطقی تر است که در این صورت عقل این خانم و به موجب آن عقل فیلمنامه نویس زیر سوال می رود!) به همین دلیل از پسر جوان می خواهد مسیحی شدن را که به آن ایمان ندارد قبول نکند! البته من یک ایرانی هستم و در فیلم ایرانی ها به هیچ اخلاقیاتی پایبند نیستند؛ اندکی بویی از انسانیت هم نبرده اند، به این دلیل نمی توانم اخلاقی بودن، سالم و ساده و انسان بودن این افغان ها را درک کنم؛ اینها را به حساب عدم تعقلشان می گذارم…
بخشی از فیلم برای آن تلف می شود تا به دیدار ملا بروند و از او سوال کنند. اینکه مسلمانی مسیحی شود، حکمش برای هر دو فرد مشخص بود، من انتظار داشتم درباره ادعای مسیحی شدن مصلحتی به خاطر سکنی در شرایط بهتر در عین مسلمان ماندن در عمل و درون سوال کنند که در کمال تعجب با همان سوالی مواجه شدم که خودشان جوابش را می دانستند! گویی این افغان ها اینقدر ساده و انسان و اخلاقی هستند که چیزی به اسم مصلحت و… در مخیله شان نمی گنجد تا حتی درباره اش سوال بپرسند!
راند دوم- قصیده گاو سفید
شخصیت پردازی قابل قبول و خط داستانی مشخص (دقیقا بر خلاف فیلم سه کام حبس که مدام خط داستانی عوض می شود و همین تعویض خط داستانی و البته پایان بندی نامناسب باعث می شود فیلم هیچ تاثیری در مخاطب نگذارد و سریع از خاطر برود) این اثر را تبدیل به خوب های جشنواره امسال می کند. اگر تا به حال انسان های مذهبی تغییر و تحول در دیگر افراد به وجود می آوردند، در اینجا اتفاق کاملا برعکس رخ می دهد. انتهای فیلم اما برای من سوال برانگیز است. به شخصه فکر می کردم که زن فیلم با آن روحیه مدارا و منش لیبرال، مرد را ببخشد و با هم زندگی کنند اما متاسفانه در این فیلم هم (مانند فیلم های دیروز) عنصر نفرت حضور دارد. حتی از بخشیدن کسی که اشتباه خود را پذیرفته هم خبری نیست و در پی انتقام از او هستیم.
از تصور نحوه برخورد ملّا با فیلم، ترس همه وجودم را گرفته بود. نکند فتوا به قتل همه عوامل فیلم بدهد؟ ملّا دستی به ریشش کشید و کمی تامل کرد و گفت: «چنانچه همه نوع بشر جز یک تن دارای عقیده واحد بودند و تنها یک نفر عقیده ای متفاوت با آنها داشت، به هیچ روی نوع بشر برای خاموش ساختن آن یک تن محق تر از آن حالتی نخواهد بود که آن یک تن اگر قدرت می داشت می کوشید نوع بشر را خاموش سازد.» از تعجب دهانم باز شد. همه تصوراتم از ملّا نقش بر آب شد. ملّا و لیبرالیسم؟ اصلا فکرش را نمی کردم که ملّا در ادامه ی کلام گفت: «غلط کرده کسی که این حرف ها را زده! راه مشخص است و عقیده درست و غلط هم مثل روز معلوم. همه عوامل را باید از دم تیغ گذراند.» تصوراتم به همان حالت قبلی برگشت.
راند سوم- خروج
حرف زیادی برای نوشتن نیست. ملّا در تمام طول فیلم لبخند بر لب داشت و من هم متوجه شدم که تفکر تقسیم مردم بر اساس خودی و غیر خودی، دوست و دشمن، انقلابی و مغرض و… تفکر دولت فعلی و اصلاح طلبان است نه جناح مقابل! همین…
