نوری در ظلمات؛ در معرفی کتاب “پگاهی در نیمه شب”

Date:

پایگاه خبری تحلیلی نگاتیو: درباره کتاب پگاھی در نیمه شب، برآمدن جنبش مشروطه و نھضت ملی ایران. علی برزگر، انتشارات فرھنگ صبا، تھران. دوجلد وزیری : جلد اول – ١٣٢۴ ص، اسفند ١۴٠٠ و جلد دوم، ١٠٢۶ ص، فروردین ١۴٠١. جلد سخت ٣٣٠ ھزار تومان
این کتابی درباره چالشھای داخلی و خارجی دو جنبش بزرگ ملی که در دویست سال گذشته برای برآوردن استقلال، عدالت و دموکراسی در ایران رخ داده است و دوران سیاسی از جنگھای ایران و روس تا کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ را می پوشاند. در گذشته این دو جنبش کمتر به عنوان یک مسئله تاریخی پیوسته بررسی شده اند. اما نویسنده باور دارد چون ھدف ھر دو یکی است باید در امتداد ھم بررسی شوند. مقایسه چالشھای استعمار و استبداد برای این دو جنبش کار سترگی است که نویسنده از عھده آن برآمده است. او زمینه رخدادھای بزرگ را در خارج و در داخل با واکاوی نقش کسان و جریانھای تاریخی و اقتصادی که در آنھا نقش داشته اند واکاوی و بیان می کند . نویسنده وارد مسائل بزرگ سیاست جهانی و داخلی می شود و با این که واقعیتھا را بی پرده بیان می کند ھمه جا گفته های او مستند است وجانب انصاف و حریم افراد را نگه می دارد. نویسنده با پشتوانه اسناد، مصاحبه ھا و بررسی نقش افراد، سازمانھا و کشورھا را در رخدادھای بزرگ تاریخی را بخوبی نشان می دھد. ھزاران کتاب، مقاله، مصاحبه، خاطره وگزارش و سند رسمی از وزارت خارجه انگلیس، وزارت خارجه آمریکا، وزارت خارجه روسیه، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، سازمان اطلاعات داخلی انگلیس (ام. آی. ۶) ، (سازمان اطلاعات روسیه (کا.گ.ب.) و دیگر سازمانھای اطلاعاتی گوناگون در ایران مبنای ھزاران پانویسی است که مستندات این کتاب را تشکیل می دھند. روانی نوشتار خواندن کتاب را آسان کرده و خواننده کنجکاو را در درون رخدادھای جامعه ایرانی و جھانی قرار می دھد. این کتاب بسیاری از رخدادھای دوران نھضت ملی مانند تکاپوی دولت انگلیس برای نگھداری نظام پادشاھی پس از رضا شاه در ایران، فشار دولت شوروی برای دریافت امتیاز نفت شمال ایران، توطئه شوروی در برآوردن فرقه دموکرات در آذربایجان و کردستان و تلاش محافل راست و استعماری دولت انگلیس برای پیشگیری از نهضت ملی شدن نفت ایران را بیان می کند. مھمتر از همه این کتاب دوجلدی یک مرجع مفید درباره تاریخ معاصر است که بودن آن در ھر کتابخانه ایرانی ضروری است. آنان که نسخه کاغذی این کتاب گران باشد خوشبختانه می توانند نسخه الکترونیک این مجموعه بیش از دو ھزار صفحه ای را تنھا با پرداخت بیست درصد بھا خریداری کنند..
دوران این بررسی یکصد و چهل و هشت سال است. از آغاز جنگھای ایران و روس در سال ١١٨۴ خورشیدی تا انقلاب مشروطه در ١٢٨۵تا اشغال ایران از سوی نیروھای روس و انگلیس در جریان جنگ ایران و روس در دوران قرارداد ١٩٠٧ انگلیس و روس و جنگ جھانی اول تا شامگاه چھارشنبه ٢٨ مرداد ١٣٣٢ که اوباش مزدور سیا خانه دکتر مصدق رھبر نھضت ملی و نخست وزیر قانونی ایران را به تاراج و آتش کشیدند. در این سالها تلاش ایرانیان آزادی خواه بجائی نرسید و میلیونھا ایرانی در جنگ و قحطی و بیماری که از سوی روس و انگلیس و ناتوانی دولتهای وابسته ای که آنان سر کار آوردند به جامعه ایرانی تحمیل شده بود جان دادند.
از میان بسیار پرسشھای اصولی که این کتاب به آنھا می پردازد برای نمونه مطالب زیر را می توانید ببینید : میرزاملکم خان که بود و چه نقشی در نھضت مشروطه داشت ؟ جامع آدمیت نیرومندترین حزب سیاسی در آغاز مشروطه بود چگونه پدید آمد و آرمانش چه بود؟ علی اصغر خان اتابک که بود و ترور او که در برابر مجلس اول مشروطه انجام شد انگیزه اش چه بود و از سوی که سازمان دھی شد ؟ قرارداد ١٩٠٧ روس و انگلیس درباره تقسیم ایران و براندازی دولت مشروطه در ایران. احزاب و جمعیتھای مهم در مشروطه و در نھضت ملی کدام بودند و نقش آنها چه بود. علیقلی خان سردار اسعد بختیاری و محمد ولی خان تنکابنی که محمد علی شاه را براندختند کارگزاران که بودند و سید حسن تقی زاده و حیدر عمواوغلی که سلاحھای لازم را برای آنھا را در بازار قفقاز با پولی که از تجار مسلمان بنام کمک به مجاھدان اسلام جمع آوری کردند خریدندچه نقشی در براندازی محمد علی شاه و سالهای پس از آن داشتند. حکومت رضاشاه با چه هدفی و چگونه روی کار آمد و هدف آن چه بود ؟ (چون در دوران حکومت رضاشاه جنبش مشروطه جریان ندارد نویسنده به آن نمی پردازد و جریان جنبش مشروطه را از آغاز نهضت ملی پس از برکناری رضا شاه ادامه می دهد) نویسنده در دوران پس از رضا شاه به تلاشهای انگلیس برای نگھداشتن نظام پادشاهی در خاندان پهلوی می پردازد که تا کودتای 28 مرداد و پس از آن می پردازد. این دوران برآمدن دکتر مصدق به رهبری نهضت ملی و پست نخست وزیری است که به گونه ای گویای تلاشهای نهضت ملی ایران است که در بیست و هفت ماه پیوسته نفس گیر رویارو با تلاشهای پیوسته انگلیس وآمریکا برای براندازی آن تلاش می کردند. شوروی هم گرچه با نفوذ انگلیس و آمریکا در ایران مخالف بود اما نمی خواست نهضت ملی در این مبارزه پیروز شود.در دوران نهضت ملی و دولت دکتر مصدق ایران صحنه مبارزاتی میان نیروهای ملی و دولتهای بیگانه بود که تا کودتای 28 مرداد و پس از آن ادامه داشت. بسیاری از این رخدادها را دولتهای آمریکا و انگلیس کوشیدند تا در هاله ای از ابهام بپوشانند تا برآمدن دولت کودتا را توجیه کنند. این کتاب می کوشد تا با روشن کردن این رخدادها تاریخ را روشن کند. برخی از این رخدادها از قرار زیرند: نفت ایران برای چه ملی شد و دشمنان ملی کردن آن که و برای چه بودند ؟ هدف از ترور سپهبد حاجی علی رزم آرا چه بود ؟ آیا او آن گونه که گفتند بدست فدائیان اسلام کشته شد ؟ لایحه ملی شدن صنعت نفت از تصویب مجلس شورای ملی چگونه گذشت ؟ قیام سی تیر 1331 چگونه و برای چه رخ داد و نتیجه آن چه بود ؟ توطه ھای پی در پی برای کشتن مصدق به ویژه توطئه ٩ اسفند در جلو خانه او از سوی که و برای چه انجام شد؟ مصدق چرا پنج پیشنهادی که از سوی انگلیس و آمریکا و بانک جهانی برای حل مسئله نفت شده بود را نپذیرفت ؟ چرا مصدق که سیاستمداری ملی و دموکرات بود انحلال مجلس شورای ملی را به رفراندوم گذاشت ؟ چگونه کودتای نظامی شامگاه 24 مرداد 1332 با شکست روبرو شد؟ در روزهای25 مرداد تا 27 مرداد چه گذشت ؟ چگونه دولت ملی مصدق که پشتیبانی ملی داشت در روز 28 مرداد از سوی اوباش سرنگون شد ؟
افزون بر اسناد و مدارک رسمی برخی از مطالب این کتاب بر پایه مصاحبه و یا خاطرات کسانی نوشته شده که در سیاست به عنوان بازیگر شرکت داشته اند. یکی از پژوھشھای نویسنده درباره زندگی وشخصیت راجر گویران بنیان گذار ورئیس ایستگاه سیا در تھران است که با ھمکاری خانواده او و استفاده از مصاحبه شخصی او انجام گرفت که تا کنون در ھیچ جا نیآمده است. در این مصاحبه روشن می شود که چگونه راجر گویران که از خانواده ای دولت مرد فرانسوی بود، پدرش سفیر فرانسه در مکزیک و پدر بزرگش وزیر دفاع فرانسه بود از این که عامل سیا برای براندازی دولت ملی مصدق شود سر باز زد.

پاسخ ترک

لطفا نظر خود را وارد کنید
لطفا نام خود را اینجا وارد کنید

Share post:

Subscribe

spot_imgspot_img

Popular

More like this
Related

زایگانی؛مظهر نادانی

حبیب کاشانی او را معاویه خطاب کرد.رازیان ازو کینه...

چگونه فجر؛ عمار شد

پایگاه خبری تحلیلی نگاتیو:  خیلی دشوار نبود به‌مرور فضای...

“جنون وطن‌پرستی” “شکار سلطان” “سادگی هوشمندانه”

پایگاه خبری تحلیلی نگاتیو: رضا خسروزاد نگاهی به فیلم "میرو" حسین ریگی"سالهای...

“نبرد لطیف”/ رضا خسروزاد

پایگاه خبری تحلیلی نگاتیو: نگاهی به فیلم "دست ناپیدا" انسیه شاه...